විරාග සංග්‍රාම – Viraga Sangrama

ග‍්‍රාමීය ප‍්‍රජා සංවිධානයක මූලිකත්වයෙන් ඇරඹී දානපතියන්ගේ ධන පරිත්‍යාගයෙන් ඉදිවී, රජයේ මහ රෝහලක් දක්වා වැඩි දියුණු වූ කිරිබත්ගොඩ මහ රෝහල පිළිබඳ නිධාන කතාව සහ කැලණි පුරවරය ආශි‍්‍රත සමාජ කි‍්‍රයාකාරකයන්, පුද්ගලයන්, ප‍්‍රකට ව්‍යාපාරිකයන්, උගතුන් හා බුද්ධිමතුන්ගේ අප‍්‍රකට තොරතුරු හා එම ප‍්‍රදේශයට ආවේනිකව පවතින කාර්මික ව්‍යාපාර හා නිෂ්පාදන කාර්යයන් පිළිබඳ සමාජ තොරතුරු ඇතුළත් විශ්ලේෂණාත්මක කෘතියකි.

පේ‍්‍රම් දිසානායක 70 ගණන්වල අග භාගයේ සිට වර්තමානය දක්වා සංස්කෘතික ලෝකයේ වැදගත් භූමිකාවක් රග දැක්වූ චරිතයකි. මෙම කාලය තුළ ඔහු අප නූතන සංස්කෘතියට එක්වුණු සිනමාව, සංගීතය, නාට්‍යය, පුවත්පත්, සගරා සහ පොත් ප‍්‍රකාශනය දියුණු කිරීමට වටිනා සේවයක් කළේය. ඔහු ඒ සෑම ක්ෂේත්‍රයටම ඔහුගේ කලාත්මක හා සාහිත්‍ය දැනුම ප‍්‍රායෝගිකව මැදිහත් කළේය.
පේ‍්‍රම් මැදිහත් වී ආලෝකවත් කළ එම කලා යුගය අවබෝධ කර ගැනීමට අවශ්‍ය විචාරක මෙවලම් සකස් වී නැති බව මගේ මතයයි. ඔහු කතුවරයා වූ ‘විචිත‍්‍ර’, කලා පුවත්පත තුළින් මුලින් ඉදිරිපත් කළ ‘ජනපි‍්‍රය සංස්කෘතිය’ පිළිබඳ සංකල්පයද එවන් මෙවලමකි. මේ ග‍්‍රන්ථයේ පළකරනු ලබන ජෝතිපාල ගැන ලියන ලද ඔහුගේ හා මගේ ලිපි එම සංකල්පය දියත් කිරීමට බෙහෙවින් ඉවහල් විය.
වැදගත් මෙන්ම අනුස්මරණය කළ යුතු එම යුගයේ ප‍්‍රධාන චරිත, ඔවුන්ගේ ගති පැවතුම්, ආකර්ෂණීය විවිධ අත්දැකීම්, මනා ලෙස ඉදිරිපත් කරන මේ ග‍්‍රන්ථය, අපට අමතක වීගෙන යන එම යුගය කෙරෙහි නැවතත් අවධානය යොමු කරවයි.
– ආචාර්ය සරත් අමුණුගම